Cykl spotkań obrzędowych Kalendarz polski

TYTUŁ: Cykl zajęć obrzędowych „Kalendarz polski”

CELE DZIAŁAŃ

CEL OGÓLNY:

przybliżenie często zapomnianych już zwyczajów i tradycji związanych z dziedzictwem kulturowym regionu,
aktywizowanie uczniów do realizacji różnorodnych działań na rzecz własnego rozwoju, rozwoju szkoły i społeczności lokalnej.

CELE SZCZEGÓŁOWE:

Wychodząc z założenia, że im lepiej młodzież pozna historię swojego regionu i jego dzień dzisiejszy, tym bardziej będzie zainteresowana rozwiązywaniem problemów społeczności lokalnej w dorosłym życiu:

- umacnianie poczucia własnej tożsamości poprzez odkrywanie rodzimych korzeni kulturowych wśród młodzieży,
- gromadzenie i przechowywanie wytworów kulturowych świadectwem ciągłości tradycji i potrzeby jej zachowania,
- powiązanie różnych dziedzin wiedzy i ich wykorzystanie, by pomóc uczniom zrozumieć świat oraz lepiej funkcjonować w społeczności lokalnej,
- stosowanie nowatorskich rozwiązań służących rozwojowi uczniów (np. zdobywanie wiedzy od zaproszonych gości, wystawy tematyczne, warsztaty z rękodzieła),
- wpływanie na rozwój uczniów dzięki współpracy szkoły z instytucjami i organizacjami działającymi w środowisku lokalnym.

OPIS:

Odpowiadając na zainteresowanie uczniów tematyką przeszłości rodzinnej ziemi, biblioteka szkolna rozpoczęła gromadzenie regionaliów – poprzez zakupy książek, których tematyka związana była z historią, wydarzeniami oraz kulturą duchową i materialną „Małej Ojczyzny”.  Zaczęła również pozyskiwać dokumenty retrospektywne. Systematycznie opracowywała kartotekę zagadnieniową, tekstową oraz prowadziła zajęcia związane z tradycjami ziemi zawierciańskiej. Wówczas zrodził się pomysł organizacji spotkań obrzędowych, których koncepcję opracowano w 1999 r.
Aby ukazać piękną kulturę ziemi zawierciańskiej, na spotkania zapraszano gości – informatorów (mieszkańców), którzy stawali się „nauczycielami”, a uczniowie „dziennikarzami”. Mieszkańcy okolic Zawiercia opowiadali o przeszłości tych ziem, dawnym życiu, kultywowanych tradycjach i obrzędach. Każdy uczestnik (uczniowie, rodzice, nauczyciele, mieszkańcy przybyli na uroczystość) mógł poznać narzędzia i przedmioty codziennego użytku, których już dzisiaj się nie używa w gospodarstwach domowych, popróbować potraw regionalnych, a także posłuchać opowieści o sposobach życia, które odchodzą w zapomnienie, wygłoszonych gwarą.
Tym swoistym lekcjom o przeszłości towarzyszyły wystawy tematyczne związane z omawianą problematyką, inną każdego roku. Zaproponowano także warsztaty z rękodzieła, które prowadzili rodzice, nauczyciele, artyści plastycy, twórcy ludowi, etnograf.
Wychodząc z założenia, że im lepiej młodzież pozna historię swojego regionu i jego dzień dzisiejszy, tym bardziej będzie zainteresowana rozwiązywaniem problemów społeczności lokalnej w dorosłym życiu. Umacnianiu poczucia własnej tożsamości poprzez odkrywanie rodzimych korzeni kulturowych wśród młodzieży stało się ważnym i znaczącym celem we współczesnej edukacji szkolnej i regionalnej.

Przedsięwzięcie jest oryginalne z tego względu, że:

- w rolę nauczycieli wcielają się osoby starsze i młodzież, członkowie kół gospodyń wiejskich i zespołów regionalnych,
- uczniowie, ich rodzice i nauczyciele mogą zaprezentować swoje własne prace,
- prezentuje twórczości artystów – pasjonatów z regionu zawierciańskiego,
- uczniowie gromadzą unikatowe przedmioty codziennego użytku – wyszukiwanie w terenie,
- pozyskuje się nowych przyjaciół – członków zespołów, artystów, ludzi kultywujących tradycję.

EFEKTY:

Zajęcia te pozwoliły:

- przybliżyć młodym ludziom realia kulturowe regionu,
- uświadomić młodzieży jej przynależność lokalną,
- poszerzyć wiedzę „o korzeniach” oraz związkach z „Małą Ojczyzną”,
- przyswoić umiejętność dokonywania wyborów niezbędnych do zaistnienia w wielokulturowym społeczeństwie, a jednocześnie kultywować obyczaje własnego regionu.

Zalety podjętych działań:

- kształtują otwartą i aktywną postawę względem kultury regionalnej,
- uczniowie nabywają umiejętność odczytywanie związków łączących tradycję rodzinną z tradycją regionu,
- wpływają na rozwijanie więzi między ludźmi, grupami, społecznościami lokalnymi,
- umożliwiają świadome i artystyczne uczestnictwo w życiu wspólnoty lokalnej, w zachowaniu i pomnażaniu dziedzictwa kulturowego,
- uświadamiają stałe miejsce kultury regionalnej w ramach kultury narodowej,
- przygotowują młodego człowieka do korzystania z różnych źródeł informacji.

Zostały opracowane koncepcje, scenariusze i projekty scenograficzne tych spotkań.

Efektem tych działań są piękne i wzruszające lekcje o przeszłości ziemi zawierciańskiej. 

Tematyka lekcji tradycji z cyklu „Kalendarz polski”:

1999/2000 Dzień folkloru: zwyczaje w rodzinie i miejscowości rodzinnej
1999/2000 Zwyczaje świąteczne i karnawałowe
2000/2001 „Podróż do źródeł śląskiej tradycji” (wg Krystyny Sajdok)
2001/2002 Wilija w domu
2002/2003 „Kołowrotek baśnie snuje, jak to drzewiej bywało…” – przędzenie lnu
2003/2004 „Jak obyczaj każe stary… - o dawnych zwyczajach świątecznych”
2004/2005  „Przeszłość, to dziś tylko cokolwiek dalej”
2005/2006  Anioły w tradycji ludowej. Czczenie dnia świętego
2006/2007 „Tam, gdzie mieszka babie lato i… strachy polne”
2007/2008  „Powtarzać czas początku”  (wg Anny Zadrożyńskiej-Barącz)
2008/2009  „W salonie i w kuchni”
2009/2010 „Na początku był wiatr…” – dawne wierzenia
2010/2011  Gospodarstwo – o trudzie codziennym, o czasie niezwykłym
2011/2012 „Kalendarz magiczny – gusła, zabobony… u progu rodzinnego domu”
2012/2013 „…by czas nie zaćmił i niepamięć – barwny świat niezwykłej codzienności”
2013/2014 „Nim dzień na dobre się obudzi… czyli o czym skrzypi szuflada? O czym mruczy piec?”

    Gimnazjum nr 3 otrzymało zaszczytny tytuł Laureata w kategorii Dziedzictwo Kulturowe „Tradycja i Pamięć”  Kultywowanie tradycji  w roku szkolnym 2011/2012.

RADY I PRZESTROGI:

Rada: warto wykorzystać ciekawość poznawczą uczniów - młode pokolenie zawiercian stara się, by w przeszłość i niepamięć nie odeszła istotna część naszej kultury – warto zaangażować młodzież, rodziców, nauczycieli, przyjaciół szkoły, absolwentów.

Przestroga: przygotowanie wymaga czasu i współpracy dużej grupy ludzi dobrej woli.

SPOSOBY UPOWSZECHNIANIA:

Storna internetowa mojej szkoły: www.gim3.zawiercie.pl, kronika szkoły, artykuły na portalu internetowym - info Zawiercie

http://zawiercie.twojemiasto.info/kultura,16480.html?tyt=niecodzienna+lekcja+regionalizmu#

http://www.zawiercie.info/kultura,12247.html?tyt=kalendarz+polski+

http://www.zawiercie.info/kultura,7931.html

film http://www.youtube.com/watch?v=7nT6E1jJ7Vo

Wykształcenie w przyjaznej atmosferze

Formularz zapytaniowy